Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và những bài học kinh nghiệm trong công tác thanh niên hiện nay
Sau quá trình tìm tòi, khảo nghiệm các cuộc cách mạng trên thế giới, lựa chọn con đường cứu nước và giải phóng dân tộc là cách mạng vô sản, tháng 6/1925, từ hạt nhân là Cộng sản đoàn, Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên. Trong quá trình tồn tại, Hội đóng vai trò quan trọng trong công tác xây dựng nền tảng chính trị, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, chuẩn bị mọi phương diện cho việc thành lập chính đảng mácxít ở nước ta. Một thế kỷ đã đi qua kể từ ngày ra đời, Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên không chỉ hoàn thành sứ mệnh mà lịch sử giao phó, mà còn để lại nhiều bài học kinh nghiệm có giá trị đối với công tác thanh niên, đặc biệt là trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
1. Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên
Sau gần một thập kỷ bôn ba khắp các châu lục để tìm kiếm con đường giải phóng dân tộc, tháng 7/1920, Nguyễn Ái Quốc đọc được bản Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I Lênin (đăng trên báo Nhân đạo - L’Humanité). Người tin theo con đường cách mạng vô sản và sớm đi đến khẳng định “Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lênin”[1]. Từ đó, Người dành nhiều thời gian nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin, tích cực tham gia các hoạt động ở Đảng Cộng sản Pháp, Quốc tế Cộng sản, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Đồng thời, Nguyễn Ái Quốc tìm cách truyền bá hệ tư tưởng mácxít vào Việt Nam.
Tháng 11/1924, Nguyễn Ái Quốc được Bộ Phương Đông của Quốc tế Cộng sản cử đến Quảng Châu (Trung Quốc). Tại đây, Người đẩy mạnh các hoạt động, tập trung cho việc thành lập một tổ chức cộng sản ở Đông Dương, đồng thời, giúp đỡ phong trào cách mạng ở các nước trong khu vực Đông Nam Á. Trên cơ sở đó, Người mở các lớp huấn luyện chính trị, đào tạo cán bộ. Học viên chủ yếu là thanh niên, học sinh, trí thức Việt Nam yêu nước “tổ chức một trường tuyên truyền. Các học viên được bí mật đưa đến Quảng Châu. Sau một tháng rưỡi học tập, họ trở về nước. Khóa thứ nhất được mười học viên, khóa thứ hai sẽ mở vào tháng bảy tới, sẽ có khoảng 30 người”[2]. Từ đầu năm 1925 đến hết tháng 4/1927, “có khoảng 10 lớp huấn luyện, tổng số học viên (theo thống kê chưa đầy đủ) có khoảng trên 200 người”[3]. Phần lớn học viên sau khi học xong được cử về nước để vận động thanh niên và xây dựng cơ sở, số còn lại Người gửi sang học tại Trường Đại học Phương Đông ở Mátxcơva (Liên Xô) hoặc Trường Quân sự Hoàng Phố (Trung Quốc). Nội dung các huấn luyện tập trung luận giải những vấn đề cơ bản về cách mạng thế giới; thực trạng các phong trào yêu nước, mục đích, tính chất, nhiệm vụ của cách mạng nước ta; về phương pháp vận động cách mạng,… Những bài giảng của Nguyễn Ái Quốc giai đoạn này được tập hợp lại và xuất bản thành cuốn Đường Kách mệnh - cuốn sách giáo khoa về chính trị đầu tiên của cách mạng Việt Nam.

Nguyễn Ái Quốc tại các lớp huấn luyện cán bộ cho cách mạng Việt Nam ở Quảng Châu, Trung Quốc. Nguồn: Ảnh tư liệu
Với mong muốn đẩy mạnh hơn nữa việc truyền bá lý luận cách mạng, tạo tiền đề tiến tới thành lập một tổ chức có tính quần chúng rộng rãi, nhất là tập hợp những người trẻ yêu nước, cùng chí hướng, tháng 2/1925, Nguyễn Ái Quốc chủ trì thành lập một tổ chức cách mạng có xu hướng cộng sản. Người lựa chọn, giác ngộ một số thanh niên tích cực trong Tâm tâm xã, lập ra Cộng sản đoàn, trong đó có: Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Phong, Lưu Quốc Long, Trương Văn Lĩnh, Lê Quang Đạt, Lâm Đức Thụ,… “chúng tôi đã lập được một nhóm bí mật gồm 9 người… Trong số này có 5 đảng viên dự bị của Đảng Cộng sản. Chúng tôi còn 2 đoàn viên dự bị cuả Đoàn Thanh niên Cộng sản”[4]. Đến tháng 6/1925, giữa lúc phong trào yêu nước của Nhân dân ta đang phát triển, Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên - tổ chức có tính chất quá độ, chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên là tổ chức tập hợp những thanh niên yêu nước có xu hướng cộng sản, là đội tiền phong cách mạng của dân chúng Việt Nam “hết sức tổ chức dân chúng lại cho thành một đội quân tranh đấu rất có lực lượng; hết sức hy sinh đi trước để lĩnh đạo dân chúng quyết liệt tranh đấu với tụi bóc lột, đè nén, để lấy lại quyền lợi, để đoạt thủ chính quyền”. Tôn chỉ của Hội là “phụ trách và lãnh đạo cuộc cách mệnh ở Việt Nam, hết sức phấn đấu để thâu phục lấy đại bộ phận thợ thuyền, dân cày và binh lính, dẫn đạo quần chúng lao khổ bị áp bức ấy liên hiệp với vô sản giai cấp thế giới để một mặt, đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp, chế độ phong kiến và chủ nghĩa tư bản mà dựng ra chánh quyền của thợ thuyền, dân cày và binh lính; một mặt, tham gia vào cuộc thế giới cách mệnh san trừ tư bản chủ nghĩa thế giới đặng thực hiện chủ nghĩa cộng sản”[5].
Mục đích của Hội là “hy sinh tính mệnh, quyền lợi, tư tưởng để làm cuộc cách mệnh dân tộc (đập tan bọn Pháp và giành độc lập cho xứ sở), sau đó làm cách mệnh thế giới (lật đổ chủ nghĩa đế quốc và thực hiện chủ nghĩa cộng sản)”[6]. Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên được tổ chức theo nguyên tắc tập trung dân chủ, lấy tự phê bình và phê bình làm phương châm phát triển của mình. Bên cạnh đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền, Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên cũng chú trọng công tác xây dựng các tổ chức quần chúng như công hội, nông hội, tương tế, ái hữu,… Đặc biệt, để “tuyên truyền tôn chỉ, mục đích của Hội, đồng thời, giải thích rõ thêm những vấn đề về đường lối chiến lược và sách lược của cách mạng Việt Nam”, Nguyễn Ái Quốc cho xuất bản báo Thanh niên, báo Công Nông, báo Lính Kách mệnh,… Trong đó, báo Thanh niên có số ra đầu tiên vào ngày 21/6/1925, là cơ quan ngôn luận chính thức của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên.

Báo Thanh niên số ra đầu tiên vào ngày 21/6/1925. Nguồn: Bảo tàng Hồ Chí Minh, chi nhánh TP. Hồ Chí Minh
2. Vai trò lịch sử của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên
Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên ra đời có ý nghĩa bước ngoặt, tạo ra những tác động mang tính nền tảng, lan tỏa và trường tồn cả về tổ chức, tư tưởng và chiến lược cách mạng của nước ta. Trên cơ sở những chuyển biến sâu sắc của cách mạng Việt Nam, cuối tháng 3/1929, tại số nhà 5D, phố Hàm Long, Hà Nội, Chi bộ Cộng sản đầu tiên của nước ta được thành lập. Ngày 17/6/1929, Đông Dương Cộng sản Đảng chính thức ra đời ở miền Bắc. Sau đó, An Nam Cộng sản Đảng ra đời vào tháng 8/1929 ở miền Trung và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn ra đời vào tháng 9/1929 ở miền Nam. Trước tình hình đó, Nguyễn Ái Quốc với tư cách là phái viên của Quốc tế Cộng sản đã chủ trì Hội nghị thành lập Đảng (họp từ ngày 6/1/1930 đến 7/2/1930), hợp nhất các tổ chức cộng sản để lập ra một đảng duy nhất lấy tên Đảng Cộng sản Việt Nam.
Như vậy, Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên tồn tại và hoạt động trong khoảng 4 năm (từ năm 1925 đến năm 1929). Hội đã hoàn thành vai trò, sứ mệnh lịch sử của mình, tạo ra những bước phát triển nhảy vọt của phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc và là cơ sở cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. Nhìn lại hoạt động của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên, có thể khái quát một số vai trò cơ bản sau:
Thứ nhất, Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên chuẩn bị đường lối chính trị cho cách mạng Việt Nam.
Những năm đầu thế kỷ XX, sự thất bại của các phong trào yêu nước theo ý thức hệ phong kiến, ý thức hệ tư sản làm cho cách mạng Việt Nam rơi vào cuộc khủng hoảng trầm trọng. Với sự xuất hiện của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và con đường cách mạng vô sản không chỉ chấm dứt thời kỳ khó khăn về đường lối cứu nước, mà còn xác định đúng đắn, chỉ ra hướng đi mới, phù hợp với thực tiễn, nhu cầu lúc bấy giờ. Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên đã xác định đúng đắn mục tiêu, nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam là đánh đổ thực dân Pháp, kết hợp chặt chẽ với cuộc đấu tranh chống phong kiến giành lại độc lập cho dân tộc, nhà máy, hầm mỏ cho công nhân, ruộng đất cho nông dân và quyền sống, quyền tự do cho mọi người.
Đồng thời, Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên cũng đã xác định đúng lực lượng cách mạng cũng như vai trò, vị trí và mối quan hệ của các giai cấp, các tầng lớp trong xã hội Việt Nam, với công - nông là lực lượng nòng cốt, là đội quân chủ lực, là gốc cách mạng; còn học trò, nhà buôn nhỏ, điền chủ nhỏ là bầu bạn cách mệnh của công nông. Xác định những điều kiện tiên quyết của cách mạng là phải có Đảng cách mệnh, lấy chủ nghĩa Lênin “làm cốt”. Đảng đó đòi hỏi mọi đảng viên và quần chúng cách mạng phải có đạo đức trong sáng, phải đứng trong các đoàn thể, hội giới, nghề nghiệp, hoặc các phường hội công khai hợp pháp hoặc bí mật bất hợp pháp, đặt dưới sự dưới sự lãnh đạo của Đảng, phải hiểu được bản chất và tuyệt đối tuân theo chủ nghĩa Mác - Lênin thì cách mạng mới đi tới thắng lợi. Hội cũng đã đặt nền móng cho việc xác định và xây dựng mối quan hệ giữa cách mạng Việt Nam và cách mạng thế giới,…
Thứ hai, Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên chuẩn bị mọi phương diện, đặt nền móng cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng như các nguồn lực lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên được xem là tổ chức có tính chất quá độ, chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. Hội khẳng định vai trò tiên phong trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam, xây dựng hệ thống tổ chức, bộ máy cũng như lãnh đạo các phong trào quần chúng phát triển. Từ đó, tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ, sâu sắc, toàn diện trong nhận thức và hành động của Nhân dân.
Thông qua các lớp huấn luyện chính trị, báo chí, đặc biệt là báo Thanh niên, tinh thần cách mạng Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên lan tỏa nhanh chóng. Phong trào “vô sản hóa” phát triển rộng khắp, nhất là ở các vùng công nghiệp không chỉ lan truyền đường lối chính trị đúng đắn của Hội, mà còn nâng dần số lượng và chất lượng hội viên. Đến năm 1929, số Hội viên lên tới 1.700 người, trong đó Bắc kỳ có 700 người, Trung kỳ và Nam kỳ mỗi nơi có khoảng 500 người. Hệ thống tổ chức của Hội được xây dựng ở nhiều nơi, các tổ chức quần chúng cũng dần được hình thành và ngày càng hoạt động hiệu quả.
Những hoạt động của Hội Việt Nam cách mạng Than niên dẫn đến sự ra đời của ba tổ chức trong nước: Đông Dương Cộng sản Đảng; An Nam Cộng sản Đảng và Đông Dương Cộng sản Liên đoàn. Và sự ra đời Đảng Cộng sản Việt Nam (ngày 3/2/1930) là một tất yếu khách quan, chấm dứt sự khủng hoảng về đường lối cứu nước của cách mạng Việt Nam, khẳng định công lao to lớn của Nguyễn Ái Quốc cũng như Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên trong chuẩn bị về chính trị, tư tưởng, tổ chức.
Nguyễn Ái Quốc chủ trì Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Nguồn: Bảo tàng Lịch sử Quốc gia
Thứ ba, Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên đặt nền móng xây dựng hệ thống chính trị ở nước ta
Theo Điều lệ Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên, hệ thống tổ chức của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên gồm 5 cấp: Tổng bộ, kỳ bộ, tỉnh bộ, huyện bộ và chi bộ, quy định rõ cơ cấu, chức năng, nhiệm vụ của từng cấp. Đồng thời, Hội được tổ chức theo nguyên tắc tập trung dân chủ, cấp dưới phục tùng cấp trên, thiểu số phục tùng đa số, lấy tự phê bình và phê bình làm phương châm phát triển của mình,… Nên có giá trị và là cơ sở, nền móng cho công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị sau này, nhất là đối với Đoàn Thanh niên.
Bên cạnh đó, Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên chú trọng công tác vận động quần chúng, nhất là sau phong trào “vô sản hóa” đã tập hợp được các tầng lớp nhân dân lao động. Hội đã biết tận dụng các tổ chức công khai hợp pháp như hội đá bóng, hội hiếu hỷ, v.v. để tuyên truyền vận động đông đảo quần chúng và chuyển thành tổ chức chính trị quần chúng. Cuối năm 1928, tại Bắc Kỳ, ở một số nhà máy, xí nghiệp đã có tổ chức công hội, ở nông thôn có tổ chức nông hội ra đời. Ở các tỉnh Nam Bộ, Hội đã tận dụng các hội thể thao, nhóm đọc báo, hội lợp nhà, tổ vần công, tương tế, ái hữu, tương trợ giáo chức, hội phụ nữ, … chuyển hóa thành các tổ chức quần chúng. Nhờ đó, báo chí tiến bộ đã đến được với quần chúng nhân dân. Ý thức về một xã hội mới có hòa bình, độc lập, tự do, dân chủ, tiến bộ dần hình thành và lan tỏa sâu rộng trong mọi tầng lớp nhân dân.
3. Một số bài học kinh nghiệm đúc kết từ hoạt động Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên
Đã hơn 100 năm trôi qua kể từ ngày Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên bước lên vũ đài chính trị, lịch sử và cách mạng Việt Nam đã có nhiều thay đổi “Đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện so với những năm trước đổi mới”[7]. Vị trí, vai trò của nước ta ngày càng được củng cố và tăng cường “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”[8]. Nhìn lại chặng đường một thế kỷ thực hiện “độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội”, chúng ta càng hiểu sâu sắc hơn những giá trị lịch sử của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Qua đó, quán triệt những bài học kinh nghiệm được đúc kết từ hoạt động của Hội đối với công tác thanh niên phù hợp với từng giai đoạn, nhất là trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc:
Thứ nhất, xác định đúng vai trò của thanh niên và tổ chức đoàn thanh niên.
Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện. Chính vì vậy, Người đặc biệt quan tâm và rất coi trọng thanh niên “Tính trung bình, thanh niên chiếm độ 1 phần 3 tổng số nhân dân - tức là một lực lượng to lớn”, “Thanh niên là bộ phận quan trọng của dân tộc”, “Thanh niên ta rất hăng hái. Ta biết họp lòng hăng hái đó lại và dìu dắt đúng đắn thì thanh niên sẽ thành một lực lượng rất mạnh mẽ”. Trong tư duy Hồ Chí Minh, thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà, là lực lượng nòng cốt để xây dựng xã hội mới, ... Chính vì vậy, Người thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên như một tổ chức quá độ để đi đến thành lập Đảng, đồng thời, góp phần khơi dậy và định hướng vai trò lịch sử của thanh niên trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Phát huy tinh thần đó, thanh niên Việt Nam luôn nỗ lực, cố gắng và đã có nhiều đóng góp trong công cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước, công cuộc đổi mới vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Ngày nay, trong bối cảnh hội nhập và tác động của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thanh niên vẫn luôn xứng đáng “là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người”[9].
Thứ hai, bài học về công tác giáo dục cho thanh niên.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh - người sáng lập và rèn luyện Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên - cho rằng muốn thức tỉnh dân tộc, trước hết phải thức tỉnh thanh niên. Vì vậy, Người đã lựa chọn, tập hợp thanh niên và thành lập Hội để giáo dục, định hướng cho họ. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác giáo dục cho thanh niên, Người căn dặn: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và cần thiết”[10]. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, công tác giáo dục cho thanh niên là phải tập trung giáo dục tinh thần yêu nước, giác ngộ giai cấp và đạo đức cách mạng, giáo dục cả tài lẫn đức, cả “hồng” lẫn “chuyên”.
Hiện nay, do tác động của toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và mặt trái của kinh tế thị trường, còn một bộ phận thanh niên đang mải mê theo đuổi những giá trị vật chất, sống hưởng thụ mà quên đi trách nhiệm, nghĩa vụ lớn lao của mình đối với Tổ quốc, với non sông đất nước; sống thiếu lý tưởng, niềm tin, không có sự định hướng một cách đúng đắn,… Chính vì vậy, việc quan tâm, chú trọng “giáo dục đoàn viên, thanh niên, tạo môi trường cho đoàn viên, thanh niên được rèn luyện, thử thách, cống hiến; tạo điều kiện để đoàn viên, thanh niên phát huy vai trò xung kích, sáng tạo, nỗ lực phấn đấu trong học tập, lao động và cuộc sống, hăng hái tham gia các hoạt động cộng đồng, tích cực tham gia xây dựng địa phương, cơ quan, đơn vị”[11] rất quan trọng và cần thiết. Từ đó, trong thời gian tới, phải chú trọng nhiệm vụ tăng cường và nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, định hướng “Khát vọng cống hiến - lẽ sống thanh niên”. Tuy nhiên, bản thân thanh niên cũng phải tự giác học tập, rèn luyện, tự trau dồi đạo đức cách mạng, bản lĩnh chính trị của mình để chủ động, tích cực hội nhập, cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của đất nước.
Thứ ba, bài học về công tác xây dựng tổ chức đoàn thanh niên.
Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên là tổ chức sơ khai, không chính thống nhưng được tổ chức khá chặt chẽ, có tính hệ thống, đồng bộ trong các khâu từ xây dựng và phát triển tổ chức Đoàn, nâng cao chất lượng đoàn viên và thực hiện các nhiệm vụ chính trị, xã hội. Khi thành lập, Hội đã thông qua Chính cương, Điều lệ và Chương trình hoạt động của Hội. Hội có tôn chỉ, mục đích rõ ràng, gắn liền với hoạt động của Hội và phù hợp với thực tiễn, yêu cầu của cách mạng Việt Nam. Điều lệ Hội quy định cụ thể về điều kiện gia nhập và phát triển hội viên “Lựa người giác ngộ, huấn luyện họ, tổ chức họ vào Hội”[12]; đến cơ cấu, hệ thống tổ chức, khen thưởng, kỷ luật, quyền và nhiệm vụ của hội viên.
Chính vì vậy, công tác xây dựng tổ chức của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên để lại nhiều giá trị đối với công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Nó là cơ sở, nền tảng để Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh xây dựng hệ thống tổ chức Đoàn vững mạnh, hoạt động hiệu quả; xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đoàn viên; xây dựng chi đoàn vững mạnh, xứng đáng là nơi rèn luyện, phát triển đoàn viên, là nơi thực hiện các hoạt động Đoàn có chất lượng,… Đồng thời, phát huy vai trò, trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, cán bộ, đoàn viên và thanh niên trong công tác xây dựng Đoàn ngày càng vững mạnh là “đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam; là lực lượng xung kích cách mạng; là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên; đại diện chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tuổi trẻ; phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh; là lực lượng nòng cốt chính trị trong phong trào thanh niên và trong các tổ chức thanh niên Việt Nam”[13].
Thứ tư, bài học về công tác tuyên truyền, vận động của đoàn thanh niên
Là người sáng lập Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên, Nguyễn Ái Quốc rất chú trọng công tác tuyên truyền, vận động. Người xem báo chí là một phương tiện để làm cách mạng, “Báo chí của ta thì cần phải phục vụ nhân dân lao động, phục vụ chủ nghĩa xã hội, phục vụ cho đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà, cho hòa bình thế giới, …”[14]. Theo đó, ngày 21/6/1925 tại Quảng Châu (Trung quốc), Người cho xuất bản báo Thanh niên - tờ báo đặt nền móng cho báo chí cách mạng nước ta, mở ra đường lối, hình thức tuyên truyền mới cho cách mạng. Từ đó, đưa báo chí trở thành vũ khí sắc bén; là mặt trận tiên phong chống lại thực dân, đế quốc xâm lược, chống lại giai cấp địa chủ, phong kiến, đồng thời, tuyên truyền cho công cuộc giải phóng dân tộc Việt Nam. Bên cạnh đó, Hội cũng chú trọng công tác tuyên truyền, vận động quần chúng thông qua đội ngũ cán bộ nòng cốt và các tổ chức quần chúng.
Ngày nay, công tác thanh vận luôn được quan tâm, trở thành nhiệm vụ trọng yếu của công tác đoàn và phong trào thanh niên. Qua đó, không chỉ truyền đạt thông tin, giáo dục, vận động đoàn viên, thanh thiếu niên và Nhân dân; mà còn tạo sự thống nhất trong nhận thức và hành động, hướng đến thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ của Đoàn. Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, các cấp bộ đoàn phải thường xuyên “đổi mới phương thức vận động, đa dạng hoá các loại hình tập hợp để thu hút rộng rãi các đối tượng thanh niên”[15]. Đồng thời, phải linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với đối tượng và địa bàn, đảm bảo hiệu quả và tính thiết thực của công tác tuyên truyền, vận động. Bên cạnh đó, chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ đoàn có trình độ năng lực, nhiệt tình, có khả năng vận động quần chúng,… Mặt khác, phải không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả và tính giáo dục của các ấn phẩm, sản phẩm do cơ quan báo chí xuất bản; trang cộng đồng của Đoàn; củng cố hoạt động của các thiết chế văn hóa dành cho thanh thiếu nhi do Đoàn quản lý,…
Thứ năm, bài học về sự đoàn kết, thống nhất vì mục tiêu, nhiệm vụ chung
Quá trình ra đời, hoạt động, phân hóa và giải tán của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên là một chặng đường gắn liền với bài học về sự đoàn kết, thống nhất trong xây dựng tổ chức vì mục tiêu, nhiệm vụ chung. Nhờ sự đoàn kết, thống nhất mà tôn chỉ, mục tiêu của Hội được triển khai sâu rộng và thấm nhuần đến từng hội viên cũng như lan tỏa trong quần chúng nhân dân. Hội đã thành công trong việc tập hợp thanh niên yêu nước, tạo nên một lực lượng cách mạng hùng hậu, đóng góp quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc. Tuy nhiên, trong thời kỳ cuối, Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên lại phân hóa sâu sắc. Tại Đại hội lần thứ nhất diễn ra vào tháng 5/1929, Đoàn đại biểu Bắc kỳ đề nghị giải tán Hội để thành lập Đảng Cộng sản. Tuy nhiên, đề nghị này không được đại đa số đại biểu tán thành, Đoàn đã tuyên bố thoát ly hội tịch, bởi “bất luận việc gì can thiệp đến công - nông, đến vô sản giai cấp, đều phải bàn cả. Thế mà Đại hội… lại không bàn đến vấn đề tổ chức Đảng cộng sản, …tức là Đại hội này không phải là Đại hội đại biểu của vô sản giai cấp, không phải là Đại hội chân chính cách mệnh… chúng tôi không thể công nhận được mà phải tuyên bố bỏ Đại hội ra về”[16]. Có thể nói, chính sự phân hóa trong thực hiện tôn chỉ, mục đích đã dẫn đến sự mất đoàn kết trong nội bộ tổ chức và là nguyên nhân Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên giải tán, hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình vào năm 1929.
Trong công cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, nhờ quán triệt bài học về sự đoàn kết, thống nhất vì mục tiêu chung, với lịch sử gần 95 năm hình thành và phát triển, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã tạo ra nhiều mô hình, mặt trận tập hợp thanh niên, đóng góp to lớn cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc. Ngày nay, trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, để thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, thanh niên dù trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng phải phát huy sức mạnh đoàn kết, tạo sự đồng thuận trong tổ chức, trong Nhân dân để xứng đáng là “rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Thứ sáu, bài học về bài học về kết hợp giữa chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa quốc tế, sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại
Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên được thành lập trên đất Trung Quốc, chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Quốc tế Cộng sản nhưng vẫn giữ vững mục tiêu “giải phóng dân tộc Việt Nam” làm trung tâm. Nguyễn Ái Quốc không sao chép máy móc lý luận cộng sản mà vận dụng sáng tạo vào hoàn cảnh thuộc địa nửa phong kiến của Việt Nam, lấy dân tộc làm cơ sở cho quốc tế. Đây là bài học sâu sắc về bản lĩnh độc lập, tự chủ trong tư duy cách mạng, là nguyên lý mà Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục kế thừa trong suốt tiến trình đấu tranh và phát triển đất nước, kể cả trong lãnh đạo công tác đoàn và phong trào thanh niên.
Hiện nay, hội nhập quốc tế là xu hướng tất yếu và được Đảng ta quán triệt thực hiện một cách đồng bộ, toàn diện, sâu sắc: “Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; nêu cao ý chí độc lập, tự chủ, chủ động, tích cực hội nhập và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế…”[17]. Trên cơ sở đó, trong thời gian qua, công tác quốc tế thanh niên, mở rộng mặt trận đoàn kết tập hợp thanh niên ngày càng được các cấp bộ đoàn chú trọng, đóng góp tích cực vào thành công chung của công tác đối ngoại Nhân dân và nâng cao năng lực hội nhập quốc tế cho thanh thiếu nhi Việt Nam. Trong thời gian tới, để kết hợp giữa chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa quốc tế, sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong công tác thanh niên, cần tập trung đổi mới và nâng cao hiệu quả toàn diện, tăng cường mở rộng hội nhập quốc tế thanh niên, nâng cao năng lực hội nhập quốc tế của thanh niên. Đó không chỉ là trách nhiệm của Đảng, của Nhà nước, của các cấp bộ đoàn và của cả hệ thống chính trị, mà trước hết là bản thân mỗi thanh niên yêu nước.
Nhìn chung, quá trình hoạt động của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên đã để lại nhiều giá trị lịch sử và bài học kinh nghiệm sâu sắc. Trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, việc tập trung “xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam phát triển toàn diện, giàu lòng yêu nước, có ý chí tự cường, tự hào dân tộc; có lý tưởng cách mạng, hoài bão, khát vọng vươn lên xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc; có đạo đức, ý thức công dân, chấp hành pháp luật; có sức khỏe; có văn hóa, kiến thức khoa học, công nghệ, kỹ năng sống; có nghề nghiệp, ý chí lập thân, lập nghiệp; năng động, sáng tạo. Phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, sáng tạo, trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc…”[18] luôn có tính thời sự. Từ đó, góp phần tạo ra những đột phá về tư duy, hành động, đưa quốc gia, dân tộc lên một tầm cao mới, tiến cùng thời đại “sánh vai với các cường quốc năm châu”, cần phát huy tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, ý chí tự chủ, tự lực, tự cường, khát vọng sáng tạo và cống hiến của toàn dân, của con người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ.
ThS. Lê Thị An - Giảng viên khoa Lý luận cơ sở, Trường Chính trị tỉnh Bình Dương
[1] Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 2, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr.289.
[2] Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 2, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.238.
[3] Ban nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ương, Những sự kiện lịch sử Đảng, tập 1, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1976, tr.95.
[4] Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 2, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.152.
[5] Đảng Cộng sản Việt Nam: Các tổ chức tiền thân của Đảng, Ban nghiên cứu lịch sử Đảng Trung ương, Hà Nội, 1977, tr.126.
[6] Đảng Cộng sản Việt Nam: Các tổ chức tiền thân của Đảng, Ban nghiên cứu lịch sử Đảng Trung ương, Hà Nội, 1977, tr.82.
[7] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, tập II, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 322.
[8] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, tập II, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 322.
[9] Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 25/7/2008, Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
[10] Trích Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
[11] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, tập II, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 290.
[12] Đảng Cộng sản Việt Nam: Các tổ chức tiền thân của Đảng, Ban nghiên cứu lịch sử Đảng Trung ương, Hà Nội, 1977, tr.82.
[13] Theo Điều lệ Đoàn hiện hành.
[14] Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 12, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.166.
[15] Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 25/7/2008, Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
[16] Đảng Cộng sản Việt Nam: Các tổ chức tiền thân của Đảng, Ban nghiên cứu lịch sử Đảng Trung ương, Hà Nội, 1977, tr.143.
[17] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập II, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr. 325.
[18] Trích Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, nhiềm kỳ 2022 - 2027 của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.