Nữ trí thức “Vượt lên chính mình”- Khẳng định vai trò và vị thế trong kỷ nguyên mới

Nữ trí thức là một bộ phận quan trọng của đội ngũ trí thức cả nước và là bộ phận tinh hoa của phụ nữ Việt Nam. Vai trò và vị thế của phụ nữ ngày càng được coi trọng và đánh giá cao, đóng góp ngày càng nhiều vào sự phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới. Nữ trí thức đã và đang đóng góp tích cực vào việc hoạch định và thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên không ít người chưa đánh giá đầy đủ những đóng góp quan trọng của nữ trí thức trong xây dựng và phát triển đất nước. Mặt khác, ngay chính bản thân nữ trí thức cũng chưa nhận thức hết được vai trò, vị thế và trách nhiệm của mình. Nhằm góp phần làm rõ và phát huy vai trò, vị thế của đội ngũ nữ trí thức trong kỷ nguyên mới, tác giả nghiên cứu và tham khảo các tài liệu liên quan để tìm hiểu thêm những giải pháp giúp nữ trí thức vượt lên chính mình, vượt qua khó khăn để nâng cao vai trò và vị thế trong kỷ nguyên mới.

1. Vai trò của Nữ trí thức

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, nữ trí thức đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực, góp phần vào sự phát triển kinh tế, khoa học, giáo dục và xã hội. Họ không chỉ đóng góp trí tuệ cho đất nước mà còn là những nhân tố quan trọng trong việc thay đổi những định kiến về vai trò giới.

- Vai trò trong giáo dục và khoa học: Nữ trí thức đã và đang góp phần quan trọng trong giáo dục với vai trò giáo viên, nhà nghiên cứu, nhà khoa học. Họ không chỉ truyền đạt kiến thức cho thế hệ trẻ mà còn làm việc để phát triển các công trình nghiên cứu quan trọng, đóng góp cho kho tàng tri thức của nhân loại.

- Vai trò trong kinh tế và kinh doanh: Nữ trí thức đang giữ những vị trí lãnh đạo, quản lý trong nhiều doanh nghiệp, tậu thuyềt những xu hướng kinh tế và đồng góp vào sự phát triển bên vững. Họ không chỉ góp phần tạo ra các công việc mà còn giúp nâng cao vai trò của phụ nữ trong thế giới doanh nghiệp.

- Vai trò trong chính trị và xã hội: Trong chính trị, nữ trí thức góp phần xây dựng chính sách, tham gia vào các cơ quan lập pháp, cải cách hĐiều lệ và xã hội. Họ là những người truyền cảm hứng và đấu tranh cho quyền bình đẳng giới, tăng cường vai trò của phụ nữ trong các hoạt động xã hội.

- Vai trò trong gia đình: Bên cạnh những đóng góp trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, nữ trí thức cũng là những người góp phần duy trì hạnh phúc gia đình, nuôi dạy con cái và lan tộc giá trị tốt đẹp trong xã hội. Vai trò của nữ trí thức trong xã hội hiện đại là không thể phủ nhận. Họ không chỉ là những người góp phần xây dựng và phát triển xã hội, mà còn là những nhân tố quan trọng trong việc thúc đẩy bình đẳng giới và nâng cao vị thế của phụ nữ. Việc khuyến khích và tạo điều kiện cho nữ trí thức phát huy tối đa khả năng là một trong những yếu tố quan trọng giúp xã hội phát tri

2. Một số giải pháp giúp Nữ trí thức “vượt lên chính mình” khẳng định vị thế và vai trò trong kỷ nguyên mới

Nữ trí thức là một bộ phận của phụ nữ nói chung vẫn đang chịu áp lực từ những định kiến xã hội. Mặc dù, họ là lớp người có trình độ cao, nhận thức tiến bộ, song họ vẫn mang một tư tưởng kỳ thị của xã hội rằng phụ nữ chỉ là “hạng hai” trong xã hội, phụ nữ không làm được những việc “lớn” như nam giới; họ chỉ “phù hợp” với công việc “nhẹ nhàng” như lao động gia đình, thư ký, hộ lý, cấp phó,... Nữ trí thức là bộ phận có học vấn, có hiểu biết cao, nhưng vẫn thiếu tin tưởng vào khả năng của mình, hơn nữa, họ cũng nghi ngờ, không tin vào năng lực của người phụ nữ khác, họ níu kéo và định kiến lẫn nhau. Do vậy, thay đổi nhận thức, hành vi, thái độ hướng tới bình đẳng giới của nữ trí thức là giải pháp rất quan trọng nhằm phát huy vai trò, vị thế của họ trong phát triển bền vững hiện nay.

Mặt khác, vị trí thấp kém của nữ trí thức so với nam giới không hoàn toàn xuất phát từ việc “cô ấy là nữ giới”. Thực tế đã chứng minh, trong mọi thời đại, ở mọi lĩnh vực nghề nghiệp luôn có những nữ trí thức xuất sắc, tài giỏi hơn nam giới. Giải pháp “nữ trí thức phải có giải pháp cụ thể cho chính mình” được đề ra là hoàn toàn có cơ sở. Điều này giúp nữ trí thức không ỷ lại vào việc “vì mình là nữ nhỉ” nên cho phép bản thân dễ dàng bằng lòng với thực tại của mình. Do vậy, để thực hiện giải pháp này phải tập trung vào một số nội dung sau:

Thứ nhất, bản thân mỗi nữ trí thức cần có trách nhiệm với sự xác lập vị trí của mình trong gia đình, xã hội và cơ quan, phải có ý thức vươn lên, nỗ lực phấn đấu, tự khẳng định mình, có kế hoạch học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực công tác, bản lĩnh chính trị, trình độ ngoại ngữ; sẵn sàng nhận nhiệm vụ khi được phân công, tận tụy với công việc để chứng minh, khẳng định được năng lực, vị trí và vai trò của mình trong năng lực công tác. Nam giới và nữ giới có những đặc điểm tâm sinh lý hoàn toàn khác nhau, chị em nữ trí thức không có được tính cách mạnh mẽ, quyết đoán nhưng lại sở hữu sự dịu dàng, quán xuyến, dẻo dai, chịu thương, chịu khó và linh hoạt. Đây là thế mạnh mà nữ trí thức cần nhận thức rõ và phải phát huy trong công việc cũng như trong cuộc sống gia đình.

Do định kiến giới, nữ trí thức có tâm lý, thái độ định kiến không chỉ với chính mình mà còn với những người cùng giới khác, sinh ra thái độ níu kéo nhau, kỳ thị lẫn nhau. Đây là một trong những hạn chế đòi hỏi nữ trí thức phải biết vượt qua góp phần phát triển toàn đội ngũ cũng như phụ nữ cả nước. Đối với đồng sự cùng giới, nữ trí thức phải có sự tôn vinh lẫn nhau, hết sức tránh tình trạng đố kỵ, xét nét nhau và xem thái độ ứng xử ấy như một cách khẳng định phẩm chất trí tuệ của mình.

Thứ hai, bản thân nữ trí thức luôn phải có ý thức phấn đấu kết hợp hài hòa tiến bộ nghề nghiệp và hạnh phúc gia đình. Điểm hạn chế khác là thiên chức làm mẹ, làm vợ trong gia đình của nữ trí thức, do vậy, thông thường họ mất nhiều thời gian để quan tâm, lo lắng chăm sóc cho gia đình hơn nam giới, khi có thời gian hơn đối với công việc gia đình như thời điểm con cái lớn tự chăm sóc bản thân thì lúc này người phụ nữ đã 35 - 40 tuổi. Thời gian này mới tham gia học tập, làm việc, cống hiến, tâm huyết để phấn đấu được vào quy hoạch, bố trí vào các chức vụ lãnh đạo, quản lý thì thường chậm hơn so với nam giới. Do đó, bản thân phụ nữ trí thức trước hết phải ý thức được đầy đủ vai trò, vị thế về giới của mình, có quyết tâm cao mới có thể nắm bắt được những cơ hội, cùng với xã hội, hướng tới cách ứng xử bình đẳng giới. Nữ trí thức phải biết tận dụng sự hỗ trợ tích cực từ phía khách quan, cùng với những nỗ lực chủ quan tiếp cận cơ hội đóng góp ngày càng nhiều cho xã hội, xác lập vai trò, tạo vị thế cho bản thân.

Nét đặc trưng của nữ trí thức nước ta trong giai đoạn hiện nay phần lớn có mục tiêu hướng tới sự cân bằng hài hòa “giữa việc nước và việc nhà”. Trong bối cảnh hiện nay, nữ trí thức Việt Nam rất coi trọng gia đình, do vậy, họ thường có gia đình, sinh con và nuôi dạy con, nhưng cũng không thể không vươn lên trong các hoạt động ngoài xã hội. Thực tế cho thấy, đối với nữ trí thức, vấn đề dung hòa giữa gia đình và công việc xã hội là điều không mấy dễ dàng. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy đã có không ít nữ trí thức biết cách giải quyết tốt hai chức năng này, vừa thành đạt sự nghiệp và giữ lửa được hạnh phúc gia đình. Những nữ trí thức đạt được kết quả cao về sự tiến bộ nghề nghiệp là do họ đã biết học tập, cố gắng thu xếp một cách khoa học để vừa có thời gian cho gia đình, vừa hoàn thành tốt công việc xã hội.

Muốn làm tròn vai trò làm vợ, người nữ trí thức phải phát huy trí tuệ để sắp xếp công việc một cách khoa học từ trong gia đình đến cơ quan; bản thân chị em phải nghiêm khắc với chính mình để giữ trọn niềm tin, lòng chung thủy, luôn vun đắp cho tình yêu và cuộc sống gia đình. Phải luôn có ý thức trau dồi tứ đức công - dung - ngôn - hạnh, phải làm tròn vai trò làm mẹ cũng như bao phụ nữ khác, phụ nữ có công sinh thành ra con cái, có trách nhiệm nuôi dưỡng, giáo dục con khôn lớn trưởng thành. Phụ nữ còn là người thầy đầu tiên của con người. Mẹ là tấm gương phản chiếu cho con, người mẹ đức độ, vị tha thì con cái sẽ ngoan ngoãn, lễ phép. Vì vậy, người phụ nữ có trí tuệ phải biết lắng nghe, tôn trọng mình và tôn trọng con; có biện pháp để phát huy tính tự lập của con, nghiêm túc đối với con, kỷ luật con trong ranh giới cho phép; đối xử bình đẳng, công bằng đối với các con.

Bản thân phụ nữ phải có niềm đam mê trong công việc, luôn khát khao sáng tạo, đổi mới và phải có đủ nghị lực để vượt qua những khó khăn, vất vả trong cuộc sống gia đình và công việc. Bên cạnh đó, việc đấu tranh tạo cơ hội học tập, làm việc và thăng tiến cho phụ nữ bình đẳng với nam giới là rất cần thiết hiện nay. Không thể có người phụ nữ nào đạt đến vị trí đỉnh cao của quản lý, khoa học khi mà họ phải mất nhiều năm để sinh con và chăm sóc con nhỏ, không kể côngviệc gia đình luôn khiến họ bị phân tâm; các cơ hội học tập và làm việc bị hạn chế hơn nhiều so với nam giới.

Thứ ba, nữ trí thức phải luôn trau dồi các kỹ năng cần thiết trong cuộc sống, nỗ lực nhiều mặt để vượt qua rào cản của sự tự kỳ thị của bản thân. Trước hết, nữ trí thức phải vượt qua được tâm lý an phận, khi đã đạt được trình độ nhất định thì “tự thưởng” cho mình cảm giác dừng chân, không tiếp tục phấn đấu học hỏi. Nữ trí thức phải luôn có ý thức cầu tiến, độc lập trong tư duy; sống có mục đích và lý tưởng, không cho phép an phận thủ thường, vì tri thức nhân loại là biển cả, nếu dừng chân trong chuyên môn nghĩa là tự đào thải mình, từ đó, phải luôn nỗ lực mới có thể gặt hái được thành công.

Mặt khác, do được tiếp nhận cách giáo dục truyền thống, đa số nữ trí thức thường thiếu tự tin, quyết đoán, thiếu kỹ năng mềm trong xử lý công việc. Do vậy, để khắc phục điểm hạn chế này, nữ trí thức phải chú trọng rèn luyện kỹ năng sống: tự tin, sáng tạo, quyết đoán, khắc phục tính tự ti, rụt rè, biết hoạch định kế hoạch, biết đối mặt với áp lực... “Chỉ cần vượt qua mọi rào cản, bạn có thể hoàn thành tốt công việc, tự khẳng định mình, trở thành những chuyên gia giỏi và thành công trong bất kỳ lĩnh vực nào mình yêu thích”.

Điều quan trọng nhất là nữ trí thức cần phải biết cân bằng cuộc sống gia đình và chăm sóc bản thân mình. Là người có kiến thức chị em cần lập một thời khóa biểu khoa học, hợp lý để cân bằng công việc, gia đình và có thời gian để chăm sóc bản thân (sức khỏe, trí tuệ, dung nhan...). Khoảng thời gian riêng tư ấy có thể giúp nữ trí thức giảm căng thẳng hiệu quả, cảm thấy thoải mái, nhanh chóng lấy lại tinh thần để cân bằng cuộc sống tốt hơn. Điều này có thể đạt được khi nữ trí thức biết phát huy thế mạnh để dám nghĩ, dám làm, dám tin vào chính mình, thì chắc chắn họ có thể vượt lên chính mình. Sự nỗ lực của chính bản thân nữ trí thức và biết vượt qua những thái độ mặc cảm, thiếu tự tin, tự định kiến với chính mình và giới mình là một trong những yếu tố quan trọng để nắm bắt những cơ hội quan trọng trong quá trình tham gia vào các lĩnh vực chuyên môn mà mình yêu thích.

Để có được kỹ năng sống, phụ nữ trí thức phải kiên trì học hỏi ở nhà trường, các tổ chức, đội nhóm, nhà văn hóa, câu lạc bộ... Tích cực tham gia vào các hoạt động xã hội để tích lũy tri thức và kinh nghiệm sống. Mở rộng các mối quan hệ giao lưu giao trong xã hội. Tạo thói quen suy nghĩ tích cực, sẵn sàng chia sẻ, siêng năng lao động, rèn luyện và chăm sóc sức khỏe cho bản thân.

Thế kỷ XXI đang đề cao vai trò của người phụ nữ, điều đó đòi hỏi nữ trí thức phải không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao vai trò và sự đề cao của xã hội. Hiện nay, phụ nữ tham gia hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội nhưng phụ nữ cũng không được phép lãng quên trách nhiệm phải làm tròn vai trò của người mẹ, người vợ trong mỗi gia đình.

Trong giai đoạn mới, để phát huy vai trò của nữ trí thức trong sự nghiệp xây dựng phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng gia đình Việt Nam phát triển bền vững và phát triển con người Việt Nam toàn diện, không chỉ đòi hỏi ở sự nỗ lực phi thường của đội ngũ nữ trí thức, mà rất cần sự quan tâm, sự sẻ chia, thông cảm, động viên và nâng cao tinh thần trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các đoàn thể và của toàn xã hội đối với việc giúp đỡ, tạo điều kiện và động viên khích lệ nữ trí thức vươn lên trong học tập, công tác và thực hiện tốt chức năng làm vợ, làm mẹ trong gia đình, chức năng duy trì và phát triển thế hệ con người Việt Nam tương lai. Quan tâm đến phụ nữ nói chung, đến nữ trí thức nói riêng thực chất là quan tâm đến sự nghiệp phát triển của đất nước, quan tâm đến xây dựng gia đình Việt Nam, tế bào của xã hội hạnh phúc, phát triển bền vững và quan tâm đến phát triển thế hệ con người Việt Nam tương lai có sức khỏe, trí tuệ, bản lĩnh, có phẩm chất đạo đức, có tình yêu quê hương, Tổ quốc.

ThS Võ Huỳnh Như Thuyên - Câu lạc bộ Lý luận trẻ tỉnh Bình Dương