Chủ nghĩa Mác-Lênin nhấn mạnh, trong công tác vận động quần chúng phải có phương pháp, đặc biệt là phương pháp nêu gương và giúp đỡ, không được dùng phương pháp mệnh lệnh, áp đặt. V.I. Lênin đề ra nhiệm vụ hàng đầu cho các đảng cộng sản là phải “thuyết phục cho đa số nhân dân thấy được sự đúng đắn của Cương lĩnh và sách lược của mình”(1). Kế thừa và phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng việc nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Người không chỉ là tấm gương sáng ngời về phong cách nêu gương mà còn tự răn mình phải học tập tấm gương của các đảng viên kiên trung của Đảng ta.

Thực tiễn xây dựng chính đảng Mác-xít đã chứng minh, đảng cầm quyền lãnh đạo đất nước nếu không thực hiện tốt đạo đức cách mạng, không làm tốt nhiệm vụ chống tha hóa, hủ bại, suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống thì càng ngày sẽ càng trở nên khó khăn, có nhiều thách thức hơn. Muốn kiên định, kiên quyết xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, mọi cán bộ, đảng viên càng cần phải nêu gương, đi đầu trong việc chống tha hóa, biến chất, thực hiện liêm, chính trong Đảng. V.I.Lênin đã chỉ ra rằng, điều nguy hiểm nhất của một đảng cầm quyền, lãnh đạo đất nước chính là xa rời quần chúng. Vậy cái gì khiến Đảng xa rời quần chúng? Đó chính là tình trạng tha hóa, biến chất trong nội bộ. Trên thực tế, nhiều đảng cầm quyền trên thế giới bị suy vong chính là do sự tha hóa, biến chất trong đảng, không còn uy tín trong lòng nhân dân. Đảng chỉ có thể cầm quyền khi còn đủ uy tín với phẩm chất đạo đức trong sạch, thực sự là tấm gương cho quần chúng noi theo và xứng đáng với vai trò tiền phong. Nhận thức sâu sắc được điều đó, Đảng ta rất chú trọng công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng, như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: Nếu Đảng ta không thật sự vững vàng về chính trị, tư tưởng, không thống nhất cao về ý chí, hành động; không trong sạch về đạo đức, lối sống; không chặt chẽ về tổ chức thì không thể đứng vững và đủ sức lãnh đạo đưa đất nước đi lên.

Tại Hội nghị Trung ương 8 khóa XII, Ban Chấp hành Trung ương đã thảo luận và thống nhất cao việc ban hành Quy định số 08-QĐi/TW về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng” (Quy định 08). Trung ương khi thảo luận đã nhận định rằng, trong những năm qua, nhờ có những chủ trương, quy định đúng đắn, kịp thời nên ý thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên từng bước được nâng lên. Việc thực hiện các chủ trương, quy định nêu gương của Đảng đã góp phần tăng cường kỷ luật, kỷ cương của Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Đó là Quy định số 47-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về những điều Đảng viên không được làm; Quy định số 101 của Ban Bí thư khóa XI về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt các cấp; Quy định số 55 của Bộ Chính trị khóa XII về một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên và nội dung này cũng được thể hiện ở nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định khác của Đảng. Tuy nhiên, kết quả thu được còn hạn chế, chưa đạt yêu cầu đề ra kể cả về mặt nhận thức, kiểm tra, đôn đốc. Cho nên việc thực hiện nêu gương của cán bộ, đảng viên ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương trong thời gian qua còn hình thức, chưa đi vào thực chất, chưa tạo được sự chuyển biến tích cực, mạnh mẽ.

Ảnh minh họa

Chưa đầy 3 năm từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XII đến nay, Trung ương nay đã thi hành kỷ luật hơn 60 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý, trong đó có 4 Ủy viên Trung ương Đảng đương nhiệm, 3 trong số đó đã bị đưa ra khỏi Ban Chấp hành Trung ương. Những cán bộ bị kỷ luật, chủ yếu do vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc, các quy định của Đảng, Nhà nước về công tác cán bộ; ban hành chủ trương, nghị quyết về đầu tư; góp vốn, chỉ định thầu, cổ phần hóa; thiếu trách nhiệm trong kiểm tra, giám sát; tham nhũng, lợi ích nhóm; vụ lợi, ưu ái, vun vén cho gia đình, không trung thực trong kê khai tài sản, thu nhập, sử dụng bằng cấp không đúng quy định, thiếu trung thực. Chính vì sự tồn vong của Đảng, của chế độ, các cấp ủy đảng, chính quyền đã và đang kiên quyết thực hiện theo tinh thần “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ”, “không có đặc quyền”…

Quy định 08 có 4 điều. Điều 1 thể hiện tính phổ quát của vấn đề, đó là tất các cán bộ, đảng viên đều phải gương mẫu thực hiện Cương lĩnh, Điều lệ, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế… của Đảng đã ban hành. Điều 2 quy định 8 điểm cụ thể mà các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải gương mẫu thực hiện, thể hiện trách nhiệm của mình đối với Đảng, đối với Tổ quốc, đối với nhân dân, đối với chức trách, nhiệm vụ được giao. Điều 3 quy định 8 điểm mà các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải nghiêm khắc với mình và kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện đó trong Đảng, trong xã hội. Điều 4 quy định về tổ chức thực hiện nêu rõ trách nhiệm của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các cấp ủy, tổ chức Đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội; Ban Tổ chức Trung ương và Ủy ban Kiểm tra Trung ương trong việc triển khai thực hiện Quy định. Nguyên lý xây dựng Quy định là “có xây, có chống và xây trước, chống sau”. Điểm cốt lõi của Quy định là “cán bộ giữ chức vụ càng cao thì càng phải gương mẫu” và nhấn mạnh trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương.

Để triển khai thực hiện Quy định 08, cần tập trung làm tốt một số nội dung sau:

Một là, cần tổ chức học tập, quán triệt Quy định 08 thực sự có hiệu quả để nêu cao tinh thần trách nhiệm, nâng cao nhận thức của cấp ủy đảng các cấp, của cán bộ, đảng viên. Ngày 23-11-2018, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã tổ chức Hội nghị nghiên cứu, quán triệt các nghị quyết, kết luận, quy định của Hội nghị Trung ương 8 tại Hội trường Quốc hội và 73 điểm cầu trên phạm vi cả nước. Phát biểu bế mạc Hội nghị, đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương yêu cầu các tổ chức đảng, các tỉnh, thành ủy trực thuộc Trung ương bố trí thời gian hợp lý, thỏa đáng để thảo luận chương trình, kế hoạch hành động, sát hợp với tình hình cụ thể của địa phương, đơn vị. Đồng thời khi triển khai thực hiện Quy định này cần tiếp tục thực hiện Quy định số 101 và Quy định số 55, trong đó chú trọng việc nêu gương của các đồng chí cấp ủy.

Hai là, đẩy mạnh việc tuyên truyền Quy định 08 đối với cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Cần không ngừng đổi mới và nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, phát huy sức mạnh tổng hợp của các binh chủng của công tác tuyên truyền, như: tài liệu, tuyên truyền miệng, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng để Quy định 08 sớm đi vào cuộc sống. Chú trọng những “tấm gương sống” gắn với thực tiễn của đất nước như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Các báo, đài cần mở chuyên mục để triển khai thực hiện Quy định 08; phản ánh kịp thời các cán bộ, đảng viên nêu gương sáng trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Thực tế cho thấy, cơ quan báo chí có vai trò rất quan trọng trong tuyên truyền một cách sinh động những cán bộ, đảng viên đi đầu nêu gương, tạo sức lôi cuốn mạnh mẽ đối với quần chúng. Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam và các đài địa phương có thể mở các cuộc tọa đàm, giao lưu xoay quanh các nội dung về triển khai thực hiện Quy định 08.

Ba là, các cấp ủy đảng cần phải hết sức coi trọng giáo dục tinh thần nêu gương gắn với giáo dục liêm, chính. Trong điều kiện lịch sử mới, mở cửa và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ có chức, có quyền, luôn đứng trước những cám dỗ. Điều này đòi hỏi người cán bộ lãnh đạo luôn phải rèn luyện, trau dồi đạo đức; phải cảnh giác như “đi trên băng mỏng”, như “đứng trước vực sâu” mới có thể vượt qua sự trói buộc của công danh, lợi lộc, để không bị ham muốn dụ dỗ và không bị vật chất đánh bại. Việc giáo dục này là một nhiệm vụ khó khăn, thường xuyên, lâu dài, xuyên suốt quá trình xây dựng Đảng. Trong điều kiện cơ chế, chính sách, pháp luật thiếu đồng bộ và có nhiều sơ hở chưa đủ răn đe, trừng phạt, nếu tinh thần nêu gương và liêm, chính không được thấm sâu và tự giác thực hiện, khi có chức, có quyền, cán bộ, đảng viên dễ bị tha hóa, biến chất. Vì thế, bên cạnh việc giáo dục, phải tăng cường kiểm tra, giám sát sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ tổ chức của Đảng mới từ manh nha, từ trong trứng nước để kịp thời ngăn chặn.

Bốn là, cán bộ giữ chức vụ càng cao thì càng phải gương mẫu nêu gương cho cấp dưới. Vì vậy, khi các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng thực sự gương mẫu, trong sáng về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, tiêu biểu cho trí tuệ và đạo đức của toàn Đảng cũng góp phần tích cực xây dựng đội ngũ cán bộ mà Nghị quyết số 26 của Ban Chấp hành Trung ương đề ra. Song với tinh thần mọi đảng viên đều phải bình đẳng trước Điều lệ, các nguyên tắc, quy định của Đảng, chúng ta cũng phải kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm trên tinh thần đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Dù biết rằng, xử lý đồng chí của mình là một việc khó khăn, nhạy cảm, nhưng vì sự tồn vong của Đảng, của chế độ, các cấp ủy đảng, chính quyền phải kiên quyết thực hiện theo pháp luật như thông điệp đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã gửi gắm “kỷ luật một vài người để cứu muôn người”.

Năm là, triển khai Quy định 08 chính là Đảng đã đề ra cam kết chính trị với chính mình và với toàn Đảng, toàn dân. Do đó, trong triển khai, phải thấm nhuần phương châm “có xây, có chống và xây trước, chống sau” theo tinh thần: lấy cái đẹp dẹp cái xấu, lấy cái tích cực đẩy lùi cái tiêu cực để góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng.

Sáu là, tăng cường tuyên truyền việc các cơ quan chức năng phối hợp, kiểm tra, giám sát để Quy định 08 thực sự đi vào cuộc sống. Cần phải đổi mới và nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, để không chỉ phát hiện những tổ chức đảng, những cán bộ, đảng viên thực hiện chưa tốt Quy định 08 mà cần phát hiện những nhân tố mới, những điển hình tiên tiến, cung cấp cho các cơ quan báo chí tuyên truyền kịp thời, tạo sự lan tỏa trong Đảng, trong xã hội theo phương châm “xây trước, chống sau”. Việc triển khai thực hiện có hiệu quả Quy định 08 sẽ góp phần thiết thực vào việc hoàn thành sứ mệnh cao cả của Đảng, lãnh đạo nhân dân xây dựng đất nước Việt Nam “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

(1) V.I. Lênin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, M, t.41, tr.208.

TS. Bùi Thế Đức

Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận, Phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương

Nguồn: Tạp chí Tuyên giáo Trung ương (MH)